(Gudrun Harrer - 8 Aralık 2024-Avusturyalı gazeteci)

Beşar Esad, yirmi dört buçuk yıl boyunca Suriye devletinin başında kaldıktan sonra gitti; ancak bu hikayenin yalnızca yarısı. Kasım, babası Hafız Esad'ın, istikrarsız bir bölgedeki iç güç mücadeleleriyle harap olmuş, Arap milliyetçiliğinin beşiği olan Orta Doğu ülkesinde iktidarı ele geçirmesinin 54. yılıydı. Sistemin çöküşü sonuçta iki haftadan az sürdü. Suriye'nin kalıtsal cumhuriyeti artık yok.

Bu pazar sabahı hakkında daha fazlasını bilmiyoruz; Esad'ın nerede olduğunu bile bilmiyoruz. Ayrıca o kadar da önemli değil, arka plandaki olayları hala etkileyebilmesi pek mümkün değil. Suriye ordusunun raporları biraz kafa karıştırıcı: Bir yandan rejim düştü, diğer yandan Hama ve Humus'ta ve aynı zamanda Suriye'nin güneyinde "teröristlerle" hâlâ savaşılıyor. Suriye'de bunlardan yeterince var - korkunç "İslam Devleti" de son günlerde durumdan çıkar sağlamaya çalıştı - ancak şu anda bu orduya veya birliklere kimin emir verdiğini bilmek önemli.

Devletin çöküşü korkusu

Artık Suriye için en önemli şey devletin tamamen çökmemesi ve işlevsizliğini sürdürmesi olacaktır ki bu da Esad rejiminin çöküşünün belki de en önemli nedeniydi. Nisbeten yakın zamanda göreve gelen Muhammed el Celili, yeni bir liderlikle işbirliği yapma isteğini açıkladı. Temsilcileri sponsorlardan gelen bağışlarla geçindikleri için bağımsız kabul edilen yurt dışındaki bölünmüş Suriye muhalefeti hakkında çok az şey duyuldu.

Önde gelen isyancı grup, El Kaide kökenli HTŞ (Hayat Tahrir el-Şam), çok az güven uyandırıyor. Abu Mohammed al-Jolani takma adını taşıyan adam artık gerçek adı Ahmed al-Sharaa ile görünüyor. CNN'de cihatçılıktan ılımlılığa geçişini açıklamasına izin verildi. Ama terörist olduğu için başına 10 milyon dolarlık ödül kaldı.

Kasım ayı sonunda İdlib vilayetinden yola çıkan HTŞ ve isyancı milislerin diğer kısmı SNA (Suriye Ulusal Ordusu), her biri farklı gruplardan oluşuyor. HTŞ ile SNA arasında zaten farklılıklar vardı ve bunların ittifaklar içinde de olması bekleniyor.

İntikam eylemleri korkusu

Korku, Jolani' nin, onlarca yıldır rejimi destekleyen ve Suriye halkına bu kadar acı çektiren halk kesimlerinden ve bireylerden intikam almak isteyen isyancı kesimlerini kontrol altında tutamamasıdır. Esad'larla birlikte 50 yıl önce Alevilerin dini değil, daha gizli olan grubu iktidara geldi. Fransa'nın Birinci Dünya Savaşı'ndan sonraki Suriye politikasının mirası olan güvenlik aygıtında zaten güçlüydüler. Suriye'deki azınlıkların çoğu korkuyor: Bazıları İslamcılardan, bazıları intikamdan, bazıları ise her ikisinden de.

Nihayetinde rejimin düşmesine yol açan şey, Esad'ın artık sadık yandaşlarına ve müşterilerine herhangi bir umut sunamamasıydı. Onlar için de işler daha da kötüye gidiyordu ve Esad savaşında kendi fedakarlıklarından elde ettikleri payların kendilerini aldattığını hissediyorlardı. Esad onlarla bağlantısını çoktan kaybetmişti. Artık kavga etmek istemiyorlardı. Peki ya müttefikler? 2015'te Esad'ı kurtaran Rusya neredeydi? Her şey büyük Rus hava saldırılarını bekliyordu. Ama yerde kimse kalmazsa havadan destek veremezsiniz. (Gudrun Harrer, 8 Aralık 2024)